Akkızlar ve Karakızlar

AKKIZLAR


Ak sözü Altay Türkçesinde cennet anlamına gelirdi. Cennette oturan tanrılara da rengi ve ruhu apak anlamına gelen Aktu (Aklılar) denirdi. (123)Temizlik, parlaklık, beyazlık anlamında kullanılan Ak’lık, Altay Şamanizm’de tanrıçalara özgü bir renk olarak görülürdü.(124)

Beyaz renk birçok destanda ve tasvirde Tanrı Ülgen’in rengi olarak karşımıza çıkmaktadır. Güney Sibirya’da yaşayan Altay Türklerinin Maaday-Kara destanında, gugu kuşlarının sesinden beyaz renkli çiçekler açılır ve böylece bu kuşların Tanrı Ülgen’in olduğu anlatılır. Çünkü beyaz çiçek, beyaz renk Ülgen’e aittir.(125)

Ülgen’in kızlarına da Ak Kızlar anlamına gelen Ak Kıstar veya Kıyanlar denir. Özel isimleri bilinmeyen bu kızlar, Şaman’ın ilham perileridir ve yalnızca Şaman onlarla ilişki kurabilmektedir. Akkızlar için Şaman ilahilerinde “ay (gibi) kulağıma kişi olup söylüyorsunuz” denilmektedir:

“Ay kulagıma kişi boplu

Ayıtıp bereten edinger…” (126)

Daha önceki bölümlerde de söz edildiği gibi, bu kızları temsilen kukla biçiminde yapılan ongunlar Şaman’ın elbisesine iliştirilmektedir. Daha önce de bahsedildiği gibi, bu şekilde Şaman elbiselerinde sıralanan dokuz küçük kukla Ülgen’in dokuz kızını, küçücük elbiseler onların elbiselerinin, demir veya başka şeyler onların küpelerini temsil eder. (127) KARAKIZLAR

İyi ruh Ülgen gibi, kötü ruh Erlik de çoluk çocuk sahibidir. Erlik’in Karakızlar denilen dokuz yaramaz kızı vardır. Bu kızların belli işleri yoktur, eğlence ve oyunla vakit geçirirler. Akkızlar gibi alımlı ve güzel değillerdi ama işveli ve cilveliydiler. Ülgen’e kurban sunmak için göğe çıkan Şamanların yolunu şaşırtmaya çalışırlar, kendi yataklarına çağırırlar. Yeraltına inen Şamanları kandırıp kendilerine çekerler ve ağlarına düşürürlerdi.Şaman görevini unutup cilvelerine aldanırsa başka ruhlar tarafından cezalandırılır. Onların kurbanı olan Şamanlar daha sonra Erlik tarafından öldürülürdü. Şaman dualarında utanmaz maskaralar olarak söz edilen bu kızlardan sadece ikisinin ismi bilinir. Bu isimler sekiz gözlü Kiştey Ana ve Erke Solton’dur. (169)