Astronomi ve Kozmoloji Arasında Ne Fark Vardır?
Astronomi, gök cisimlerinin konum ve hareketleri ile ilgilenen bilim dalıdır. Gezegenleri, yıldızları, kara delikleri ve galaksileri inceleyerek bunların yapılarını, işleyişlerini ve dinamiklerini keşfetmeye çalışır. Kozmoloji ise evrenin yapısını, kökenini ve evrimini bir bütün olarak inceler ve evrenin nasıl ortaya çıktığını ve nasıl sonlanacağını anlamaya çalışır.
- Astronomi insanın gökyüzünü gözlemlemeye başlaması ile doğmuştur. Yani tarihi neredeyse insanlığın tarihi kadar eski zamanlara dayanır. Kozmoloji ise matematik ve fiziğin doğa bilimlerinin bel kemiği olarak önem kazandığı 20. yüzyılda doğmuştur.
- Astronomi başlangıçta takvim oluşturmak için kullanılmıştır. 18. ve 19. yüzyıllarda fizik bilimindeki gelişme ve derinleşme astronominin de gelişmesini ve derinleşmesini sağlamıştır. 20. yüzyılın bilimsel arayışı ve başarısı, astronomiye duyulan ilgiyi artırmıştır. Kepler, Galileo ve Kopernik gibi eski astronomlar bu bilim dalını daha da popüler kılmıştır. Çünkü 20. yüzyılın sonlarında ve 21. yüzyılın başlarında astronomi alanında elde edilen gelişmeler, evrenin algılanışını kökünden değiştirmiştir.
- Genellikle bir şemsiye kavram olarak kullanılan Astronomi, gözlemsel astronomi, gezegensel astronomi, astrobiyoloji, radyo astronomi gibi alt dallara ayrılır. Öte yandan kozmoloji, evrenin kökenini ve gelişimini araştırır ve evrenin nasıl ortaya çıktığı, zamanın nasıl başladığı gibi bilmecelere yanıt olabilecek teoriler geliştirir. Bu yüzden astronomi, kozmolojiye göre çok daha basittir.
- Kozmoloji, büyük ölçüde matematiğe ve ileri fiziğe dayanan teoriler geliştirir. Büyük patlama teorisi gibi teorileri formüle eder ve daha sonra gözlemsel veriler kullanılarak bu teori doğrular. Örneğin nötron yıldızları ve pulsarlar ile ilgili tamamlayıcı çalışmalar, kozmolojinin alanına girer. Astrofizik ise astronominin bir uzantısı gözlemsel ve teorik astronominin bir kombinasyonudur.
Astronomi --> Astrofizik --> Kozmoloji
Bu üç bilim dalını kapsayıcılık bakımından karşılaştırmak istersek “Astronomi> Astrofizik> Kozmoloji” şeklindeki ifade açıklayıcı olacak ve kozmoloji ve astronomi arasındaki farkın daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.
Astronomi ve Kozmoloji Arasında Ne Fark Vardır?
- Astronomi insanın gökyüzünü gözlemlemeye başlaması ile doğmuştur. Yani tarihi neredeyse insanlığın tarihi kadar eski zamanlara dayanır. Kozmoloji ise matematik ve fiziğin doğa bilimlerinin bel kemiği olarak önem kazandığı 20. yüzyılda doğmuştur.
- Astronomi başlangıçta takvim oluşturmak için kullanılmıştır. 18. ve 19. yüzyıllarda fizik bilimindeki gelişme ve derinleşme astronominin de gelişmesini ve derinleşmesini sağlamıştır. 20. yüzyılın bilimsel arayışı ve başarısı, astronomiye duyulan ilgiyi artırmıştır. Kepler, Galileo ve Kopernik gibi eski astronomlar bu bilim dalını daha da popüler kılmıştır. Çünkü 20. yüzyılın sonlarında ve 21. yüzyılın başlarında astronomi alanında elde edilen gelişmeler, evrenin algılanışını kökünden değiştirmiştir.
- Genellikle bir şemsiye kavram olarak kullanılan Astronomi, gözlemsel astronomi, gezegensel astronomi, astrobiyoloji, radyo astronomi gibi alt dallara ayrılır. Öte yandan kozmoloji, evrenin kökenini ve gelişimini araştırır ve evrenin nasıl ortaya çıktığı, zamanın nasıl başladığı gibi bilmecelere yanıt olabilecek teoriler geliştirir. Bu yüzden astronomi, kozmolojiye göre çok daha basittir.
- Kozmoloji, büyük ölçüde matematiğe ve ileri fiziğe dayanan teoriler geliştirir. Büyük patlama teorisi gibi teorileri formüle eder ve daha sonra gözlemsel veriler kullanılarak bu teori doğrular. Örneğin nötron yıldızları ve pulsarlar ile ilgili tamamlayıcı çalışmalar, kozmolojinin alanına girer. Astrofizik ise astronominin bir uzantısı gözlemsel ve teorik astronominin bir kombinasyonudur.
Astronomi --> Astrofizik --> Kozmoloji
Bu üç bilim dalını kapsayıcılık bakımından karşılaştırmak istersek “Astronomi> Astrofizik> Kozmoloji” şeklindeki ifade açıklayıcı olacak ve kozmoloji ve astronomi arasındaki farkın daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.
| ASTRONOMİ | KOZMOLOJİ | |
| Kapsam | Yıldız ve gezegen gibi göksel cisimlerin hareketleri, pozisyonları ve dinamikleri | Evrenin kökeni, gelişimi ve yapısı |
| Alan | Güneş, gezegenler ve uydular, meteorlar, kuyruklu yıldızlar, güneşin etrafındaki madde bulutları ve yıldızlar gibi dünyaya yakın nesneleri inceler. | Evrenin yapısını ve galaksi kümelerini inceler. |
| Kimler çalışabilir? | Gözlemsel ve radyo astronomi alanlarında çalışmak için akademisyen olmak şart değildir. Alana ilgi duyan pek çok amatör bilim meraklısı, bu alanda çalışmalarda bulunabilir. | Kozmoloji yüksek seviye teorik bir disiplin olduğundan ancak akademisyenlerin çalışmalar yapabileceği bir alandır. |
| Kategorileri | Gözlemsel astronomi, radyo astronomi, astrobiyoloji, astrofizik vb. | Büyük patlama teorisi, durağan evren teorisi, kozmolojik enflasyon teorisi vb. |
| Yöntem | Daha çok gözlemsel | Daha çok teorik |
| Gelecek | Astronomi, insanoğlunun dünya dışında yaşamasına katkıda bulabilir. | Kozmoloji, evreni ve evrenin nasıl sonlanacağını anlamaya katkıda bulunabilir. |
| Alt Dalları | Alt dallardan gözlemsel astronomi; gök cisimlerini dev teleskoplarla inceler. Radyo astronomi yıldız ve galaksilerden yerküreye ulaşan radyo dalgalarını inceler. Gezegensel astronomi gezegenlerin kompozisyonunu, hareketlerini, jeolojisini ve atmosferini inceler. Astrobiyoloji ise gezegen ve uydularda yaşam formlarının ihtimali üzerinde çalışır. | Kozmolojinin, görelilik, kuantum mekaniği ve teorik fizik gibi dalları vardır. Bu dalların hepsi birlikte, evrenin yapısını ve kurucu dinamiklerini incelemektedir. Büyük patlama teorisi, durağan evren teorisi gibi teoriler evrenin kökenini araştırır. Sicim teorisi ve GUT Teorisi ise evrenin yapısını araştırır. |
