Bilge Kağanın Öldürülmesi

Kasım 734 Bilge Kağanın zehirlenerek öldürülmesi: iki büyük yardımcısının vefatı ile destek ve yardımlarından mahrum kalan Bilge, 734 yılında K‟i-tan ve Tatarlar‟a karşı Tönges dağındaki zafer dışında fazla bir faaliyette bulunamadı.

725 yılında çin üzerinde elde ettiği üstünlüğü, 727‟de Çin‟e gönderdiği bakanı Buyruk-çor (Mei-luç‟o)‟un temasları sonucu, So-fang (Ling-çu‟daki) şehrinde elde ettiği ortak pazar yeri (serbest ticaret bölgesi) anlaşmasıyla neticelendirmişti. Bilge, ilişkileri daha da ileriye götürmek ve bir Çinli prenses ile evlenmek istiyordu. 734‟de isteğinin imparatorca kabul edilmesi üzerine bir teşekkür heyeti Çin’e gönderilmişti ki, bu izdivaç sonuçsuz kaldı. Zira Bilge, Buyruk-çor tarafından zehirlendi.

Kendisini zehirleyenleri bertaraf eden Bilge, zehrin tesiriyle 25 Kasım 734 tarihinde öldü. Göktürk milletine, 19 yıl “şad” ve 19 yıl da “Kağan” olarak hizmet eden Bilgenin ölümü, halkı büsbütün yasa boğdu. Çin imparatoru da ülkesinde yas ilan etti.

Haziran 735 Bilge Kağanın cenaze töreni ve adına bir Kitabe dikilmesi: Metnini yine Yollıg Tegin‟in kaleme aldığı kitabenin taşa kazınması bir ay dört günde tamamlanmış, yine Çin‟in isteği üzerine bir de ince metin ilave edilmiştir (735). Bilge için yapılan anıt kabir ve kitabe tamamlandıktan sonra, cenaze töreni 22 Haziran 735 (Domuz yılının 5. ayının 272‟si)‟de yapıldı.

Türk Tarihi Kronolojisi / Şevket Koçsoy