SözDüŞü
Banned
ESO dünyanın en gelişmiş optik donanımı olan Çok Büyük Teleskop’unun (VLT) 15’inci yılını bir yıldız doğumevinin göz alıcı görüntüsüyle kutladı. Centaurus (Erboğa) takımyıldızına ait görüntüde, kalın toz kümelerinin gökbilimcilerce IC 2944 olarak bilinen pembe gaz bulutu üzerindeki gölgeleri gözler önüne serildi.
Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Şili’de bulunan dev teleskobu, 15’inci yıldönümünde büyüleyici bir kozmik görüntü yakalamayı başardı.
IC 2944 adı verilen pembe gaz bulutunda yer alan, ışığı geçirmeyen küçük kabarcıklar, sanki bir çilek kokteyli içerisindeki mürekkep damlalarını andırıyor. Bu kabarcıkların tuhaf şekillerinin nedeni, yakındaki parlak genç yıldızlardan gelen güçlü ışınımlar olarak belirtildi.
Çok Büyük Teleskobu, 25 Mayıs 1998 tarihinde dört Birim Teleskop’tan biriyle ilk ışık alındığından bu yana on beş yılı geride bıraktı. Daha sonra ilk dört dev teleskopa daha küçük dört yardımcı teleskop da katılarak VLT Girişimölçeri’ni (VLTI) meydana getirdi. VLT halen faaliyette olan dünyanın en güçlü ve en üretken yer-konuşlu gökbilim tesislerinden birisi. 2012 yılı içerisinde VLT ve VLTI verilerine dayanarak 600’den fazla hakemli bilimsel makale yayınlandı.
‘GİZEMLİ TOZ PIHTILARI’
Yıldızlar-arası gaz ve toz bulutları, yeni yıldızların doğdukları ve büyüdükleri yıldız doğumevleri olarak biliniyor. VLT’nin elde ettiği görüntüde beliren ‘doğumevi’ IC 2944, yumuşak pembe renklerde arka planda görülüyor.
Pembe gaz bulutuna yakın çekim:
Bu görüntü buluta ait yerden alınmış en keskin halini temsil ediyor. Bulut yeryüzünden yaklaşık 6500 ışık yılı uzaklıkta, güney gökküresi takımyıldızlarından Erboğa doğrultusunda yer alıyor. Gökyüzünün bu bölgesi gökbilimciler tarafından yıldız oluşum mekanizmasını araştırmak için dikkatle incelenen benzer birçok başka bulutsuya da ev sahipliği yapmaktadır.
IC 2944 gibi salma bulutsuları çoğunlukla yakınlarındaki birçok yeni doğan parlak yıldızlardan kaynaklanan yoğun ışıma nedeniyle kırmızının belirgin tonlarında ışıldayan hidrojen gazından meydana geliyor. Bu parlak zemine karşı açıkça gözler önüne serilen gizemli karanlık toz pıhtıları ve soğuk bulutlar ‘Bart damlacıkları’ olarak biliniyor. Alman asıllı ABD’li gökbilimci Bart Bok, burayı ilk kez 1940’larda muhtemel yıldız oluşum bölgesi olarak düşündüğünden, bu isimle anılmaktadırlar. Bu özel yapı Thackeray Kürecikleri takma ismini de almıştır.
Centaurus takımyıldızı ve IC 2944.
HUBBLE’DAN DAHA İYİ BİR GÖRÜNTÜ YAKALADI
Sakin alanlardaki daha büyük Bart damlacıkları yeni yıldızları oluşturmak için sıklıkla kendi üzerlerine yığılmaktadırlar, ancak bu görüntüdeki bir tanesi yakındaki sıcak genç yıldızların yoğun morötesi ışın bombardımanı altındadır. Kızarmış sıcak bir tavaya dökülen tereyağı kümelerinden ziyade, hepsi hem aşındırılmakta hem de kümelenmektedir. Thackeray’ın Küreciklerinin çökerek yıldız oluşturmadan önce yok olacakları daha muhtemel bir gelişme olarak kabul ediliyor.
Bart damlacıkları üzerinde çalışılması kolay olmayan bir yerde bulunuyor. Görünür ışığı geçirmediklerinden dolayı, iç yapılarının incelenmesi gökbilimciler için kolay değildir. Bu nedenle, görünmeyen gizemlerini ortaya çıkarmak için başka aletler gerekmektedir. Örneğin tayfın kırmızı-ötesi ya da milimetre-altı kısmındaki gözlemler, bu aralıkta toz bulutları, mutlak sıfırın birkaç derece üzerinde, parlak bir şekilde görülmektedirler. Buna benzer çalışmalar Thackeray kürecikleri içerisinde şu anda herhangi bir yıldız oluşumu izine rastlamamıştır.
Gökyüzünün bu bölgesi daha önce NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu ile görüntülenmişti. ESO’nun Şili’nin kuzeyinde bulunan Paranal Gözlemevi’ndeki Çok Büyük Teleskop’a bağlı FORS aygıtı ile alınan bu yeni görüntü, Hubble görüntüsünden daha büyük bir gökyüzü alanını kaplamakta ve daha geniş yıldız oluşum alanlarını göstermektedir.
NTV
