Merak edilen soruların bilimsel yanıtı

Merak edilen soruların bilimsel yanıtı

Dünyanın saygın popüler bilim dergilerinden BBC Focus, yıllardır insanların en çok merak ettiği 101 soruya, konunun uzmanlarına ve son yapılan araştırmalara danışarak yanıt aradı. “Çay içmek harareti alır mı? Ateşimiz çıktığında niye üşürüz? Kuşlar neden ıslanmaz” gibi uçuğundan, “Dijital fotoğrafların ömrü ne kadar” gibi yararlısına kadar ilginç cevaplar.
Deniz havası almak sağlıklı mı?
Şehirden uzak deniz kıyısında yaşamak sağlıklı olabilir. “Deniz havası” yani denizin neden olduğu güzel koku, sahilde yaşayan bir bakteri sayesinde ortaya çıkar. Ama uzmanlar bakterinin, limanlardaki egzoz gazının havayı daha da kirletmesine neden olduğunu ortaya koydu.
Herkes evinde kalsa grip salgını biter mi?
Evet. Küresel bir karantina grip salgınının sonu olabilir ancak tek bir kişinin bile dışarı çıkması virüsün yeniden yayılmasına neden olur.
Bitkiler yaşlılık nedeniyle ölür mü?
Bazı bitkiler iyi bakıldığında çok uzun süre yaşayabiliyor. Ancak mevsimlik bitkilerin ömrü kısa olur.
Kendi kendine konuşanlar deli mi?
Hayır. İnsanların yalnız ya da sıkıntılı olduğunda kendi kendilerine konuşması oldukça normal bir durumdur.
Arka koltukta neden araba tutuyor?
Arkada oturunca ufuk çizgisi görülmüyor. Araç tutması, iç kulakta hareket algılanırken, gözlerden sabit olduğunuz bilgisinin gelmesi nedeniyle yaşanır. Yani arkada otururken, beyin aracın hareket ettiğini anlamaz ve böylece vücut dengesi bozulur.
Çay içmek gerçekten harareti alır mı?
Evet. Sıcak içecekler vücudun kendisini olduğundan daha sıcak zannetmesine yol açar. Vücut daha çok terler ve bu da ısı kaybına yol açar.
Parmaklar suda kalınca neden buruşuyor?
Eğer hücrelerinizin sahip olduğundan daha az yoğunlukta ya da az tuz çözeltisinin olduğu suya girerseniz, su osmos yöntemiyle vücuda emilir. Bu da derideki hücrelerin şişmesine neden olur. Hücreler alt tabakadaki dokulara bağlı olduklarından deri bu duruma uyum sağlayabilmek için buruşur.
Kuşlar gerçekten ıslanmaz mı?
Kuşlar gagalarında ürettikleri yağı alarak tüylerine sürer. Bu da suyun yağı geçerek tüylere ulaşmasını engeller. Yani kuş tüyleri suya dayanıklıdır.
Evrenin en soğuk yeri nerede?
Dünyanın 5 bin ışık yılı uzağında yer olan büyük bir toz ve gaz bulutu Boomerang Nebula’da sıcaklık eksi 272 derece olarak tahmin ediliyor.
Neden tek yumurta ikizlerinin parmak izleri birbirini tutmuyor?
Tek yumurta ikizleri aynı DNA’ya sahip olsalar da hücre-hücre aynı değildir, dış görünüşünüzü genleriniz belirlemez. Parmak izleri ise vücutta maruz kalınan hormonlara bağlıdır. İki hücrenin hormon seviyesi farklı olduğu için, parmak izleri de aynı olmaz.
Neden ateşimiz çıktığında üşürüz?
Ateş, vücudun kendi termostatının ısısını yükseltmesiyle ortaya çıkar. Ancak kişi terlemediği ya da kan basıncı yükselmediği için üşür.
Eşekarısı bal yapar mı?
Hayır. Eşekarıları yalnızca çiçek özlerini emer ve ve bu özü yavrularını beslemek için de kullanır.
Dijital fotoğraflar 100 yıl saklanır mı?
Kağıda basılır ya da güneş ışınlarından korunacak şekilde CD’de saklanırsa, evet.
Havaya atılan su buz olarak düşer mi?
Eksi 30 derecede havaya atılan su yere buz olarak düşer.
Solaklar daha mı zeki?
Şimdiye kadarki bilimsel araştırmalar, solakların sağ elini kullananlardan daha yaratıcı ya da zeki olduğunu göstermedi.
OK (İng. Tamam) neyin kısaltılmasıdır?
Bununla ilgili en popüler teori “All Correct”in (herşey yolunda) kasıtlı olarak ’Oll Korreckt’ biçiminde yanlış yazılması ve buradan yapılan kısaltma olduğu yönündedir. OK, gülünç olması için sözcüklerin yanlış yazılmasının moda olduğu 1840’larda Boston gazetelerinde popüler oldu.
Neden ozon tabakasını, ozon gazıyla dolduramıyoruz?
Antarktika üzerindeki ozon deliğinin kapladığı alan, ABD’nin yüzölçümünden daha büyüktür ve buranın tekrar doldurulması için on milyonlarca ton ozon gerekir. Bu miktarda ozonun nakliyesinin maliyeti bile astronomik olur.
Yalnızca su ve vitaminle yaşanılır mı?
Hayır. Vitamin ve minareller kadar enerji üretmek ve hücrelerin kendilerini yenileyebilmesi için karbonhidrat, yağ ve proteine de gereksinim duyarız.
Kusursuz görüş nedir?
Göz doktorlarında bulunan harfli çizelgenin tamamını 6 metrelik bir uzaklıktan görmek kusursuz görüşün işaretidir.
Mikroplara da mikrop bulaşır mı?
Evet. Mikroplara da bulaşan daha küçük mikroplar bulunuyor.
Neden soğan doğramak ağlatıyor?
Soğan doğrandığında havaya lachrymatoryfactor isimli bir enzim yayılıyor ve bu da göz kaşıntı yapıyor. Göz ise kendini savunmak için gözyaşlarını kullanıyor.

Kainattan ilginç haberler

Kainattan ilginç haberler

Kainat üzerinde yaşayan canlıların yaşamlarını idame ettirebilmeleri için karşılaştıkları farklı olaylar ve bu durumlarda gösterilen muhteşem tepkiler.
Fenerbalığı
Fenerbalığı (Myctophidae sp.) adı verilen bir balığın alnının üzerinde madenci baretlerindeki lambaya benzer, parlayan bir ışık vardır ve bu ışık derin sularda yüzen balığa yol gösterir. Bu ışık o kadar parlaktır ki, önündeki 60 cm’lik bir alanı aydınlatabilir.
Yapılan deneylerde odadaki bir akvaryuma konan fenerbalığının yanında oturan bir insanın gazete okuyabileceği kadar ışık yayabildiği gözlenmiştir.
Karıncalar Birbirini Uyarıyor!
Firavun karıncalarının su ya da yiyecek bulma konusunda “olumlu” feromonlarla (bir böcek türünün, kendi bireyleri arasında haberleşmelerinde kullandıkları koku) iletişim kurdukları yapılan araştırmalarla ortaya çıkmıştı. Konu üzerindeki çalışmalarına devam eden bilim adamları bu karıncaların, türdeşlerinin gereksiz bir yola girmelerini engellemek için ise “olumsuz” feromonlar yaydıklarını farkettiler.
Sheffield Üniversitesi’nden Elva Robinson başkanlığındaki araştırmacılar, ortalama 3 milimetre boyundaki firavun karıncalarının, türdeşlerinin gereksiz bir yola girerek boş yere yorulmamaları için, birçok yöne ayrılan yol ağızları gibi bazı kritik noktalara koku bıraktıklarını belirlediler.
Araştırmacılara göre, havayla yayılan koku, insanlar için sapaklardan önce yol kenarına yerleştirilen levhalar gibi karıncaların önceden birbirlerini uyarmalarını sağlıyor.
Karıncalar arasındaki bu dayanışma işareti, insanlara örnek olacak derecede dikkate değer, değil mi?
İnsan beyni nasıl düşünür ve sorunları nasıl çözer?
Pek çok kişi düşünceyi beynin aktif ya da bilinçli faaliyeti olarak niteler. Yani sinyallerin farkında olduğumuzu zanneder, ancak kimse kasları ya da kalp atışlarını kontrol eden beyin sinyallerinin bilinçsizce yollanmasını açıklayamaz.
Sorunları çözmenin ise iki yolu vardır. Bu ya düşünerek ya da hesap-kitap yapılarak ulaşılan bir sonuçtur. Hafızadan bir deneyimi çekip çıkarmak, yeni bilgileri süzgeçten geçirmek, bunların tümünü birbirine bağlamak ve ilişkili tüm alternatifleri değerlendirmek düşünmenin bir parçasıdır. Bazen de tıpkı reflekste olduğu gibi, kararları beynin duygusal bölgesi alır.
Hatıralar insan beyninde nasıl depolanıyor?
Durum, yetenekler veya olaylarla ilgili birkaç çeşit hafıza vardır. Beynin pek çok bölgesi, bu deneyimlere ayrılmıştır. Nöron düzeyinde, anılar bir sinyalin belli bir yolda ilerlemesini kolaylaştırır veya yollanan sinyalin yoğunluğunu ve gücünü artırır.
Daha sonra bağlantılar fiziksel olarak daha çok ve daha büyük verilerle bütünleşir. Böylece daha fazla dal ortaya çıkar. Bütün bunların gerçekleşmesi için genler aktif hale gelir ve temel değişimlere şekil vermek üzere malzeme üretir. Dolayısıyla anıların depolandığı bir yer yoktur. Daima değişirler ve aktif hale gelirler.
Beynimizin küçük bir kısmını kullandığımız doğru mu?
Doğru. Bu kimine göre %10, kimine göre %1’lik bir bölüm. Ancak şu da bir gerçek: Beynin, kullanılsın ya da kullanılmasın, tüm bölümlerinin kendine ait bir görevi var. Bu da “beynimizin tamamını kullanabilseydik, daha zeki olurduk” anlamına gelmez.
Aksine, bu durum bir faciayla sonuçlanır, epilepsi krizinin kat be kat fazlası yaşanırdı. Şurası açıktır ki, beyin faaliyetleriyle zekâ arasında bilinen bir ilişki yoktur. Üretici olan insanlarda, olmayanlara kıyasla daha düşük düzeyde beyin dalgalarının bulunması bunun göstergesidir.
Rüyalarla beynin ilişkisi nedir?
Rüyalar, uyku sırasında ya da eşiğinde gözlenen beyin faaliyetleridir. Çoğu rüya REM (rapid eye movement – hızlı göz hareketi) denen uyku safhasında görülür. Rüya görülen zaman diliminde kişinin beynindeki duygusal, görsel ve duyusal bölgeler daha aktiftir. Bazı bilim adamlarına göre, rüya görmek beynin spor yapması, boş zamanlarını değerlendirme uğraşısı yani dinlenme zamanıdır.
Sabahları Yorgun mu Kalkıyorsunuz?
Yedi sekiz saat uyumanıza rağmen sabah yorgun mu kalkıyorsunuz? Bu durumun zihninizi bir konuyla fazlaca meşgul edip uyku kalitesini düşürmenizle ilgisi olduğu kadar, yedikleriniz ve yeme rejiminizle ilgisi var. Çünkü siz uyurken vücudunuz, midenize indirdiğiniz uyumsuz yiyecekleri sindirmek için fazla mesai yapmaktadır.
Birçok kimse, başka hiçbir şeye harcamadığı kadar sinir enerjisini sindirim için harcar. Uygun olmayan yiyecek bileşimi yendiğinde bunların sindirimi 8, 10, 12, 14 saat, hatta daha fazla sürebilir. Uygun yiyecekler alındığında ise vücut bunları etkin bir şekilde sindirir ve sindirim ortalama 3-4 saatte biter. Böylece sindirim için enerjinizi boşa harcamamış olursunuz.
Peki nedir bu uygun/uygun olmayan yiyecek bileşimi?
Bazı yiyeceklerin diğerleriyle birlikte yenmesi uygun olmayan yiyecek bileşimini ortaya çıkarır. Değişik tipte yiyecekler, değişik tipte sindirici sıvılar gerektirir ve sindirici sıvıların hepsi birbiriyle uyumlu değildir.
Örneğin, patates ile et, peynir ile ekmek, süt ile tahıl, balık ile pirinç. Birbirleriyle uyumlu yiyecekler değildir. Bu bileşimler sizin iç sisteminizde enerjinizin yok olmasına neden olur. Çünkü iki zıt karakterli madde, ‘alkali’ ve ‘asit’ bir ortamda aynı zamanda çalışmazlar. Birbirlerinin etkilerini nötr hale getirirler.
Proteinle birlikte nişasta yerseniz, sindirim zayıflar ya da gerçekleşmez. Sindirilmeyen yiyecekler ‘mayalanma’ ve ayrışan bakterilerin üremesi için uygun ortamı oluştururlar. Böylece sindirim bozukluğu ve gaz artar. Bu problemin çözümü her yemekte tek ‘yoğun’ gıda almaktır. Mesela biftek yoğun, karpuz ise suca zengin bir gıdadır.
Unutmayın, hayatımızın ve uykumuzun kalitesi, hücrelerimizin kalitesine bağlıdır. Bunun için gıdalarımızı çok dikkatli seçmeli ve düzenlemeliyiz.