MURATS44
Özel Üye
TARİHİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ
Tarih bilimi insanlığı ilgilendiren geniş bir zaman dilimini aydınlatmayı hedeflemektedir. Bu nedenle tarihçiler olayların aydınlatılmasını sağlayacak çok çeşitli kaynaklardan yararlanmak zorundadır. Ancak bu kaynakların her birini incelemelerine ve değerlendirme yapmalarına imkân yoktur. Bu nedenle tarihçiler birçok bilim dalının verilerinden yararlanırlar.
1-COĞRAFYA
Her tarihi olay belli bir coğrafi mekanda meydana gelir.Tarihi olayların oluşumu esnasında;İklim,yeryüzü şekilleri,ekonomik faaliyetler,konum vb.. coğrafi faktörler etkili olabilmektedir.Bu faktörlerin bilinmesi tarihi olayların tüm yönlerinin aydınlanmasında büyük ölçüde katkı sağlamaktadır.
2-ARKEOLOJİ
Arkeoloji kazı birimidir.Özellikle yazılı kaynakların olmadığı dönemlerin aydınlatılması açısısından önemlidir.Arkeoloji;yalnızca torak altındaki buluntuları konu edinen bir bilim dalı değildir.Günümüzde denizaltında yapılan araştırmalar sonucunda da eski uygarlıklar ile ilgili birçok tarihi buluntular elde edilebilmektedir.Günümüzdede denizaltı arkeolojisi sayesinde ticaret,sanat,ekonomi,kültür ve ulaşım gibi birçok konuda bilgilere ulaşmak mümkündür.
3-ANTROPOLOJİ
İnsan ırklarını incleyen bilim dalıdır.İnsanın iskelet,kafatası gibi fiziki yapsını araştıran bu bilim dalı,insalık tarihinin en eski dönemlerinin aydınlatılmasında yardımcı olur.Antropolojinin bir dalı olan sosyal antropoloji ise toplumların kültürlerinin başlangıcından günümüze kadar olan gelişmeleri inceler.
4-ETNOGRAFYA
Bu bilim,taoplumların yaşayış,gelenek,örf,adetlerini inceler.Bu incelemler sonucunda etnografyanın ortaya çıkardığı bilgiler, tarihi belgelerin az olduğu durumlar da büyük önem taşır.
5-HUKUK
Hukuk,toplu halde yaşayan insanların birbirleri ve devletle ilişkilerini düzenleyen kurallara denir.Bu topluma ait hukuk kurallarıyla o toplumun iktisadi, siyasi, ve kültürel yapısıyla ilgili bilgiler elde edilebilir.Hukuk ile tarih ilişkisi insanlığın var oluşundan beri devam etmektedir.
6-KRONOLOJİ
Kronoji zaman bilimidir.Tarih bir olay için zaman önemli bir unsurdur.Olayların meydana geldiği Tarihin bilinmesi olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurmasına yardımcı olur.Tarihi olayların zamanın belirlenmesinde ve sıralanmasında tarih bilimi kronolojiden faydalanır.
7-EDEBİYAT
Edebiyat duygu ve düşünceleri söz veya yazı ile etkili bir biçimde anlatma sanatıdır.Tarih boyunca meydana gelmiş önemli olaylar edebiyata kanu olmuş,bu olayların aktarılmasında edebiyat önemli bir rol oynamıştır.
8-FELSEFE
Felsefe,akıl ve matık ilkerine uygun düşünmeyi esas alan bir bilimdir.Bu bilim öncelikle varlık, bilgi ve ahlakla ilgilidir.Felsefenin tarihi olaykaru değerlendiren kolu ise "Tarih Felsefesi"dir.Olayların doğru tahlili ancak o devrin felsefesinin bilinmesi ile mümkün olur.
9-PALEOGRAFİ
Eski yazıların okunmasını sağlayan, bu yazıların tür ve şekillerini inceleyen bilim dalına Paleografi denir.Bir toplumun dilini bilmek tarihi araştırmalar için yeterli değildir. Dille birlikte kullanulan yazınında bilinmesi gerekir.Örneğin;Msır tarihi incelenirken hiyeroglif;Orta Asya Türk Tarihi incelenirken; Orhun,Uygur ve Çin alfabeleri bilinmektedir.
10-EPİGRAFİ
Epigrafi, anıtlar üzerinde ki kitabeleri ve yazıları inceleyen bilim dalıdır.Filoloji ve paleografi bilimleri ile iş birliği içerisinde çalışır.Anıtlar üzerinde ki kitabeler ait olduğu dönem hakkında önemli bilgiler verir.
11-SOSYOLOJİ
Sosyoloji, genel olarak toplumu inceleyen bilim dalıdır.Toplumsal olayları bağlı olduğu genel kuralları, toplumların oluşturdukları kurum ve kuruluşları insan ve toplum yaşamına etkilerini inceleyerek tarih bilimine yardımcı olur.
12-FİLOLOJİ
Filoloji, dünyada var olmuş ve var olan dilleri inceler.Diller arasındaki akrabalık bağlarını, sözcük alışverişlerini araştırır.Göç hareketlerinin açıklanmasında, toplulukların yakınlık derecelerini ortaya koymada tarih bilimine yardımcı olur.
13-DİPLOMATİK
Belgeleri tür,(ferman,şeriye sicili, antlaşma metinleri vb..)şekil ve içerik bakımından değerlendiren bilim dalına Diplomatik denir.Belgelerin sahte olup olmadığı, hangi makamdan hangi makama yazıldığı, belgelerin üzerindeki işaretlerin ne anlama geldiği, kurumlar ve devletler arası yazışma şekilleri, bürokrasi, hukuk, devlet politikası ,yönetim anlayışı vb.. konularda tarih bilimine yardımcı olur.
14-NÜMİZMATİK
Nümizmatik, eski paraları inceler.Bu paraların ait oldukları medeniyetlerle ilgili bilgi edinilmesinde tarih bilimine yardımcı olur.Para üzerinde yer alan bazı yazılar, devlet, hükümdar, devletin mali gücü gibi konularda tarihçiye önemli ipucu verebilir.
15-İSTATİSTİK
İstasitsik belirli bir amaç için veri toplama, tablo ve grafiklerle özetleme, sonuçları yorumlama özellikleri arasındaki ilişkiyi araştırma, çeşitli konularda geleceğe ilşkin tahimn yapma ilkelerini kapsayan bir bilimdir.
16-EKOLOJİ
Ekoloji, canlıların birbirleri ve çevreleri ile olan ilişkilerini inceleten ve doğanın korunmasına yönelik çalışmalar yapan bir bilimdir.
17-KİMYA
Ele geçen eserlerin hagi döneme ait olduğunun belirlenmesinde kimya bilimi tarihe yardımcı olur.Kimyada kullanılan "KARBON 14" metodu ile tarihi buluntuların made yapısını inceleyerek ait oldukları dönem belirlenmeye çalışılır.Aynı zamanda belgerin ya da bulguların kimyasal özellikleri inceleyerek orjinal olup olmadıkları hakkında değerlendirmelerde bulunur.
18-SANAT TARİHİ
Sanat tarihi,kısmen arkeolojininde metodlarını kullanarak son zamanlarda gelişme göstermiş bir bilim dalıdır.
19-HERALDİK
Heraldik armaları inceleyen bilim dalıdır.Armalarda Tarihin aydınlatılmasında önemli bir rol oynadığı için heraldik, Tarihin faydalanacağı bilim dallarından bir kabul edilmektedir.
Tarih bilimi insanlığı ilgilendiren geniş bir zaman dilimini aydınlatmayı hedeflemektedir. Bu nedenle tarihçiler olayların aydınlatılmasını sağlayacak çok çeşitli kaynaklardan yararlanmak zorundadır. Ancak bu kaynakların her birini incelemelerine ve değerlendirme yapmalarına imkân yoktur. Bu nedenle tarihçiler birçok bilim dalının verilerinden yararlanırlar.
a
Her tarihi olay belli bir coğrafi mekanda meydana gelir.Tarihi olayların oluşumu esnasında;İklim,yeryüzü şekilleri,ekonomik faaliyetler,konum vb.. coğrafi faktörler etkili olabilmektedir.Bu faktörlerin bilinmesi tarihi olayların tüm yönlerinin aydınlanmasında büyük ölçüde katkı sağlamaktadır.
a
Arkeoloji kazı birimidir.Özellikle yazılı kaynakların olmadığı dönemlerin aydınlatılması açısısından önemlidir.Arkeoloji;yalnızca torak altındaki buluntuları konu edinen bir bilim dalı değildir.Günümüzde denizaltında yapılan araştırmalar sonucunda da eski uygarlıklar ile ilgili birçok tarihi buluntular elde edilebilmektedir.Günümüzdede denizaltı arkeolojisi sayesinde ticaret,sanat,ekonomi,kültür ve ulaşım gibi birçok konuda bilgilere ulaşmak mümkündür.
a
İnsan ırklarını incleyen bilim dalıdır.İnsanın iskelet,kafatası gibi fiziki yapsını araştıran bu bilim dalı,insalık tarihinin en eski dönemlerinin aydınlatılmasında yardımcı olur.Antropolojinin bir dalı olan sosyal antropoloji ise toplumların kültürlerinin başlangıcından günümüze kadar olan gelişmeleri inceler.
a
Bu bilim,taoplumların yaşayış,gelenek,örf,adetlerini inceler.Bu incelemler sonucunda etnografyanın ortaya çıkardığı bilgiler, tarihi belgelerin az olduğu durumlar da büyük önem taşır.
a
Hukuk,toplu halde yaşayan insanların birbirleri ve devletle ilişkilerini düzenleyen kurallara denir.Bu topluma ait hukuk kurallarıyla o toplumun iktisadi, siyasi, ve kültürel yapısıyla ilgili bilgiler elde edilebilir.Hukuk ile tarih ilişkisi insanlığın var oluşundan beri devam etmektedir.
a
Kronoji zaman bilimidir.Tarih bir olay için zaman önemli bir unsurdur.Olayların meydana geldiği Tarihin bilinmesi olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurmasına yardımcı olur.Tarihi olayların zamanın belirlenmesinde ve sıralanmasında tarih bilimi kronolojiden faydalanır.
a
Edebiyat duygu ve düşünceleri söz veya yazı ile etkili bir biçimde anlatma sanatıdır.Tarih boyunca meydana gelmiş önemli olaylar edebiyata kanu olmuş,bu olayların aktarılmasında edebiyat önemli bir rol oynamıştır.
a
Felsefe,akıl ve matık ilkerine uygun düşünmeyi esas alan bir bilimdir.Bu bilim öncelikle varlık, bilgi ve ahlakla ilgilidir.Felsefenin tarihi olaykaru değerlendiren kolu ise "Tarih Felsefesi"dir.Olayların doğru tahlili ancak o devrin felsefesinin bilinmesi ile mümkün olur.
a
Eski yazıların okunmasını sağlayan, bu yazıların tür ve şekillerini inceleyen bilim dalına Paleografi denir.Bir toplumun dilini bilmek tarihi araştırmalar için yeterli değildir. Dille birlikte kullanulan yazınında bilinmesi gerekir.Örneğin;Msır tarihi incelenirken hiyeroglif;Orta Asya Türk Tarihi incelenirken; Orhun,Uygur ve Çin alfabeleri bilinmektedir.
a
Epigrafi, anıtlar üzerinde ki kitabeleri ve yazıları inceleyen bilim dalıdır.Filoloji ve paleografi bilimleri ile iş birliği içerisinde çalışır.Anıtlar üzerinde ki kitabeler ait olduğu dönem hakkında önemli bilgiler verir.
a
Sosyoloji, genel olarak toplumu inceleyen bilim dalıdır.Toplumsal olayları bağlı olduğu genel kuralları, toplumların oluşturdukları kurum ve kuruluşları insan ve toplum yaşamına etkilerini inceleyerek tarih bilimine yardımcı olur.
a
Filoloji, dünyada var olmuş ve var olan dilleri inceler.Diller arasındaki akrabalık bağlarını, sözcük alışverişlerini araştırır.Göç hareketlerinin açıklanmasında, toplulukların yakınlık derecelerini ortaya koymada tarih bilimine yardımcı olur.
a
Belgeleri tür,(ferman,şeriye sicili, antlaşma metinleri vb..)şekil ve içerik bakımından değerlendiren bilim dalına Diplomatik denir.Belgelerin sahte olup olmadığı, hangi makamdan hangi makama yazıldığı, belgelerin üzerindeki işaretlerin ne anlama geldiği, kurumlar ve devletler arası yazışma şekilleri, bürokrasi, hukuk, devlet politikası ,yönetim anlayışı vb.. konularda tarih bilimine yardımcı olur.
a
Nümizmatik, eski paraları inceler.Bu paraların ait oldukları medeniyetlerle ilgili bilgi edinilmesinde tarih bilimine yardımcı olur.Para üzerinde yer alan bazı yazılar, devlet, hükümdar, devletin mali gücü gibi konularda tarihçiye önemli ipucu verebilir.
a
İstasitsik belirli bir amaç için veri toplama, tablo ve grafiklerle özetleme, sonuçları yorumlama özellikleri arasındaki ilişkiyi araştırma, çeşitli konularda geleceğe ilşkin tahimn yapma ilkelerini kapsayan bir bilimdir.
a
Ekoloji, canlıların birbirleri ve çevreleri ile olan ilişkilerini inceleten ve doğanın korunmasına yönelik çalışmalar yapan bir bilimdir.
a
Ele geçen eserlerin hagi döneme ait olduğunun belirlenmesinde kimya bilimi tarihe yardımcı olur.Kimyada kullanılan "KARBON 14" metodu ile tarihi buluntuların made yapısını inceleyerek ait oldukları dönem belirlenmeye çalışılır.Aynı zamanda belgerin ya da bulguların kimyasal özellikleri inceleyerek orjinal olup olmadıkları hakkında değerlendirmelerde bulunur.
a
Sanat tarihi,kısmen arkeolojininde metodlarını kullanarak son zamanlarda gelişme göstermiş bir bilim dalıdır.
a
Heraldik armaları inceleyen bilim dalıdır.Armalarda Tarihin aydınlatılmasında önemli bir rol oynadığı için heraldik, Tarihin faydalanacağı bilim dallarından bir kabul edilmektedir.
Son düzenleme:
