Uyuşturucu nedir?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre uyuşturucu “sağlık nedenleriyle alınanların dışında, yaşayan organizmaya alındığında, organizmanın bir ya da birden çok işlevini değiştirebilen herhangi bir uyuşturucu maddedir".
Bağımlılık yapabilen tüm uyuşturucu maddeler için uyuşturucu tanımını kullanmak aslında yanlıştır. Bu tanımlama ile uyarıcı bazı uyuşturucu maddeler bu kapsam dışında gibi bir izlenim doğmaktadır. Halbuki uyarıcı uyuşturucu maddeler de uyuşturucu maddeler gibi bağımlılık yapıcı uyuşturucu maddelerdir. Bu nedenle bu kavram içinde tüm bağımlılık yapıcı uyuşturucu maddeleri değerlendirmek doğru olacaktır.
Bir tanımlama yapmak gerekirse; uyuşturucu maddeler, bedene girdiklerinde ruhsal, davranışsal ve bedensel değişikliklere neden olup, bağımlılık yapabilen kimyasal uyuşturucu maddelerdir. Bu uyuşturucu maddeler, doğal olabilir, sentetik olabilir, yasal olabilir ya da yasal olmayabilir.
Yukarıda yeralan uyuşturucu maddelerin bir kısmı doğal uyuşturucu maddelerdir. Örneğin morfin, kokain, esrar doğada bulunan uyuşturucu maddelerdir. Bu uyuşturucu maddeler bazı işlemlerden geçirilerek yeni başka uyuşturucu maddeler elde edilmektedir. Buna örnek olarak eroin verilebilir. Kimi uyuşturucu maddeler ise tamamen laboratuarlarda üretilir. Buna örnek olarak ise ecstasy vb verilebilir.
Bağımlılık yapıcı uyuşturucu maddelerin hepsi yasal olmayan uyuşturucu maddeler değildir. Bunların bir kısmı yasal olarak eczanelerde bulunabilen, hekim tarafından reçete edilen ilaçlardır. Bunlar halen tıpta ilaç olarak kullanılmaktadır. Hekim tavsiyesi ile, belli doz ve sürelerde kullanıldığı taktirde bağımlılık yapma olasılıkları düşüktür. Ancak bu ilaçlar kontrol dışı, uzun süreli ve yüksek dozlarda kullanıldığı taktirde bağımlılık oluşturur. Bu nedenle bu tür ilaçların kontrolüne ilişkin çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır.
Uyuşturucu Maddelerin Sinir Sistemi Üzerindeki Etkileri
Bedenimizdeki tüm hareketler, duyumlar sinirler aracılığıyla oluşur. Sinirlerimiz, sinir uçlarından haberleşir.
Bir sinirden gelen uyarı, diğerine nörotransmitter (N) adı verilen uyuşturucu maddelerle taşınır. Böylece bir sinirden gelen uyarı diğerine geçer.
Uyuşturucu veya uyarıcı uyuşturucu maddeler alındığında, bu uyuşturucu madde sinir uçlarında haberleşmeyi engeller. Bunun sonucu sinir aralığındaki nörotransmitter uyuşturucu maddeleri artar. Böylece uyuşturucu veya uyarıcı uyuşturucu madde etkisini gösterir.
Ancak uyuşturucu veya uyarıcı uyuşturucu madde kullanılmaya devam edince sinir uçlarının yapısı bozulur ve iletişim düzensiz hale gelir. Bunun sonucu birçok hastalık oluşmaya başlar.
Uyuşturucu Maddeler:
- Esrar
- Uçucu maddeler
- Ecstasy (ekstazi-MDMA)
- Eroin, Kodein
- Kokain
- Taş (Crack)
- Amfetamin
- Captagon
- Ice
- Sihirli mantar
- LSD
- Meskalin (kaktüs)
- Rohypnol (roş)
- Boru otu
- Maraş otu
- Ketamin
- GHB
- Fensikidin (PCP)
- Ritalin
- Nitritler (poppers)
Ülkemizde ve dünyada her yıl binlerce kişinin yaşamını yitirmesine neden olan ve kurtuluşu olmayan bir bağımlılık yapan uyuşturucuların içerisinde hangi maddeler var? Kullanıldığı anda neler yaşanıyor? Kullanılan uyuşturucular kişiye nasıl hissetiriyor ve sonrasında ne tür kalıcı hasarlar bırakıyor?
1- Ekstazi (Extasy):
Diğer İsimler: E, Ex, E n C, eccy, MDMA, XTC, yumurta, pingers, disko bisküvisi, pills, hap, şeker
Türü: Metilenoksimetamfetamin (MDMA) adlı kimyasal bir maddenin sokaklarda kullanılan uyarıcı uyuşturucu türüdür. Genellikle renkli küçük haplar şeklindelerdir ve ağızdan yutularak alınırlar.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Ekstazi, merkezi sinir sitemini etkileyerek bu sistemin oldukça hızlı çalışmasını sağlar ve sanrısal görüntüler görmeyle ortaya çıkar. Hap alındığı andan itibaren 20 dakika içerisinde etkisini gösterir. Aşırı mutlu ve enerjik hissettirmesi ile bilinir. Ortalama bir saat içinde de bu hisler zirve noktasına ulaşır. Etkisi geçtiği andan itibaren yaşanılan o mutluluk ve enerji halleri tam tersine dönüşür. Aşırı yorgunluk ve mutsuzluk ortaya çıkmaktadır. Bu evreye düşüş evresi denir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Bu uyuşturucu nabız ve tansiyonu hızlandırdığı için vücut ısısını yükseltmektedir. Bu hapı alan kişilerde iştah kaybı olur hatta genellikle kusma gerçekleşir. Kullanıcıların birçoğunca aşırı terleme ortaya çıktıktan sonra çene kitlenmesi, dişleri gıcırdatma ve göz bebeklerinde aşırı büyüme görülür.
Kalıcı Hasarları: Bu uyarıcı uyuşturucuyu kullananların beyninde sinir zehir etkisi yaramaktadır. Bu da ekstazi kullanan kişilerin depresyona olan eğilimleri arttırır, odaklanma yeteneği oldukça zayıflatır ve hafıza ciddi anlamda zarar görür. 2- Meth (Kristal):
Diğer İsimler: Buz (Ice), kristal met, d-meth, shabu (şabu), tina, cam.
Türü: Kristal metamfetamin hidroklorid’in kısa adı met (meth) ve buz olarak geçer. Uyarıcı ve sentetik bir madde olan met, kristal toz veya renksiz cam parçaları şeklindedir. Sigara yoluyla içme, burundan çekme veya şırınga yoluyla alınmaktadır.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Kullanıldığı anda kendini havalardaymış gibi hissetme hali 12 saat boyunca sürmekle beraber aşırı neşe ve uyarılma durumu söz konusudur. Bununla beraber libido artışı sağlar ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riskini arttırır. İştahı keser uzun süre uyanık kalmayı sağlar. Görsel hafızayı artırır.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Bu uyuşturucu tekrarlı kullanım sonucunda uyuşturucunun neşe hissini algılamaz ve zamanla bu durum psikolojik bir hal almaya başlar. Bu nedenle bu uyuşturucu hem psikolojik hem de fizyolojik bir etki yaratır.
Kalıcı Hasarları: Uzun vadede kullanımı ise tam anlamıyla facia olmaktadır. Ömrünüzü yüzde 80 azaltmış olmakla beraber çıban-damar zehirlenmesi, kan hastalıkları, akciğer hastalıları, cilt lekeleri, diş yapısındaki bozulmalar, beyin felci, beyinsel fonksiyonlarda azalma, sanrılar göreme, paranoya gibi bir çok kalıcı hasar bırakmaktadır. Sinir uçlarını emerek mutluluk hormonu salgılattığı için bir süre sonra sinir uçları körelir ve normalde keyif veren şeyler bir zaman sonra mutluluk hissettirmemeye başlar.
3- Esrar (Haşiş):
Diğer İsimler: Ot, marijuana, yaban otu, uyarıcı, esrarlı sigara, koza, kenevir, haşiş
Türü: Kenevir bitkisinin çiçeklerinden ve tohumlarından elde edilen uyuşturucu maddedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Ciğerler veya mide yoluyla kana karışan esrar, vücutta bir rahatlama hissi yaratmaktadır. Uyuşturucunun kullanımıyla birlikte aşırı derece iştah açtığı gözlenmektedir. Kan şekerini düşürdüğü için rahatlama ve mutluluk sağlatır.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Uyuştucu dikkat dağınıklığı, göz kanlanması ve ağız kuruması gibi özellikler ortaya çıkarmaktadır.
Kalıcı Hasarları: Nefes hastalıkları en sık görülen kalıcı hasarlarından birisi olmaktadır. Bunun yanında erkeklerde sperm sayısının ve cinsel isteğin azalmasına yol açar. Aşırı derece bağımlılık yaptığından dolayı psikolojik hastalıklar meydana gelmesi kaçınılmazdır. Sosyal ortamlardaki bozuklular da bu uyuşturucunun kullanımıyla doğru orantılı olmaktadr.
4- Kokain:
Diğer İsimler: Coke, kar, Charlie, kaya, baz, şeker bloku, serbest baz
Türü: Koka bitkisinin yapraklarından elde edilen,görünüm itibariyle beyaz bir toz olan ve hem uyarıcı hem de uyuşturucu olan bir maddedir. Kullanımı ise yaygın olarak burundan çekme, iğne yolu, diş etlerine sürülerek veya yutularak olmaktadır.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Bu uyuşturucunun içinde yer alan dopamin adlı kimyasal madde direk sinirlere etki edip oldukça fazla bir kendinden geçme hali yaratır. Farklı bir şekilde uyanma hissi vermesinin dışında, kendine güven hissi verir ve konuşma isteği uyandırır. Kullanıldığı andan itibaren kalp atışlarında hızlanma, paranoya olma, sanrılar görme eğilimi gösterir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Kullandıktan sonra kişi, belirgin olarak şiddetli saldırganlık eğilimi göstermektedir.
Kalıcı Hasarları: Akabinde uyku bozukluklukları, cinsel iktidarsızlık, kasılmalar ve sanrılar görme, beyin felci ve böbrek yetmezliği de zamanla bu uyuşturucunun etkileri olmaktadır. En gözle görülür hasarı ise burundan çekildiği için burun iç zarına ve semptomunun çökmesine sebebiyet verir.
5- Speed (Uyarıcı):
Diğer İsimler: Whiz, nokta, zip, go-ee, kar, gaz, saf, eve, gogo
Türü: Speed, amfetamin türünden olan sentetik bir uyarıcıdır. Renk olarak kirli beyaz görünümünde olan bu uyarıcı, bazen toz pembe bazen kahverengi de olabilmektedir. Toz, kabarcık veya kapsül şeklinde olabilmektedir. Kullanımı ise ağızdan yutarak, sigara gibi içine çekerek veya makattan alınabilmektedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Alındığı andan itibaren amfetaminlerin ortak özelliği olan enerji ve heycan duygusunu arttırmaktadır.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Uyarıcının alınmasının ardından oldukça uzun bir süre ayık kalma süreci yaşanmaktadır. Bunun sebebi olarak da beden ve beyin arasındaki bağı maksimum şekilde hızlandırmasıdır. Akabinde nefes ve tansiyon artışı, aşırı terleme ve sıcaklık hali, çene kitlenmesi, baş ağrıları ve bulanık görme de vazgeçilmez etkileri arasındadır.
Kalıcı Hasarları: Kalıcı hasarları met (meth) ile aynı özellikleri taşımaktadır. Hızlı yaşlandırma, aşırı kilo kaybı, saldırganlık, sanrılar görme, davranışsal ve duyusal bozukluk olarak sıralayabiliriz. Bu uyarıcıyı beyazlatmak için kimyasal detarjanlar kullanılmaktadır. Bunun için de cilt ve diş yapısı bozukluğu, saldırgan haller davranışsal anormallikler içindeki kimyasalların fizyolojik ve psikolojik etkilerinin göstergesidir.
6- GHB (Uyuşturucu):
Diğer İsimler: G, fantazi, sıvı E, ciddi fiziksel yaralama (GBH)
Türü: Gama-hidroksibütrat (temizlik maddesi) elde edilen uyuşturucu bir maddedir ve sıvı ekstazi olarak da ifade edilmektedir. Fakat kimyasal olarak herhangi bir benzerlikleri yoktur sadece uyuştucuya verilen tepkisel benzemelerden dolayı bu şekilde bilinmektedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Aşırı sevinç, arzu verici, etkileri olan GHB, rahatlatıcı etkisiyle de bilinir. Doz aşımı olduğunda baygınlık, kusma ve aşırı kasılmalar gözlemlenir. Sıvı olmasından dolayı alkolle karıştırılır. Fakat bu uyuşturucu alkolle karıştırdığı takdirde içenin yaşama şansı bir mucize sayılmaktadır. Uyuşturucunun en belirgin özelliği ise sese, ışığa aşırı duyarlılık ve tepkilerin durgunlaşması olmaktadır.
7- Eroin:
Diğer İsimler: Mal, toz, peynir, kaşar, beyaz.
Türü: Halk arasındaAfyon olarak bilinen ilaç türünün bir maddesidir. Genellikle şırınga yolu ile alınmaktadır.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Bu madde kullanıldığı andan itibaren beyne iletilen emirler yavaşlar kişi kendini oldukça rahat hisseder. Fakat maddeyi alan kişide ağız kuruluğu, nefes alıp vermede yavaşlama, miğde bulantısı ve kusma, kan basıncı ve kalp atışı yavaşlaması ve kabızlık yapar.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Maddenin etkisinin geçmesiyle beraber ruhsal bozukluk, ani bir çöküntü, şırınga yolu ile alındığı için HIV ve hepatit enfeksiyonları, madde bağımlılığı artması, ve aşırı dozda ölümle sonuçlanma görülür.
Kalıcı Hasarları: Kalıcı hasarları başta kadın ve erkekte kısırlık olmakla birlikte, bellek bozukluğu yaratmaktadır. Genelde bu maddenin saf hali bulunamadığından dolayı içine karıştırılan kimyasallardan dolayı öldürücü bir madde olmaktadır. İlacın belirli bir süre kullanımından sonra damar enfeksiyonları, tetanos, apse, kalp, karaciğer, akciğer ve beyinde çok ciddi hasarlar bırakmaktadır.
8- Yatıştırıcı (Depresanlar):
Diğer İsimler: Benzos, yatıştırıcı, serries, mandies, sleepers (tulum)
Türü: Yatıştıcı olarak bilinen bu bu maddeler beynin ve bedenin işlevselliklerini yavaşlatmak ve rahatlatmak için kullanılmaktadır. Ne yazık ki bu türlerin bazıları reçeteli olarak satılıp uyuştucu satıcıları için moral değiştirici ilaç olarak ifade edilmektedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Alındığında merkezi sinir sistemine etki edip stresi, kaygıyı ve paranoya hislerini azaltmaktadır. Kullanıldığı andaki etkileri ise baş dönmesi, düşük tansiyon, gibi etkileri görünmektedir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Kullanıcıların birçoğu sosyal hayatlarındaki etkileşimlerinin arttığını ifade etsele bile aslında bu yatıştırıcıyı çare ve kaçış olarak görmektedirler.
Kalıcı Hasarları: Yatıştıcılar genel olarak uyuşturucuların yan etkilerini hissetmemek için kullanılmaktadır. Doktor gözetiminde verilen yatıştıcıların da aşırı dozda alınmasıyla beraber koma veya ölümle karşılaşmak kaçınılmaz bir son olmaktadır.
9- LSD (Asit):
Diğer İsimler: Lizerjik asit dietilamidi, LSD -25 veya asit.
Türü: LSD 16 Kasım 1938'de Albert Hoffman tarafından yanlışlıkla sentezlenmiştir. Çavdardan veya diğer tahıllardan sentezlenen bu likid uyuşturucunun elde edilişi doğal sentezlenişi ise kimyasaldır. Tahılların bu illegal haldeki sentezlenme işlemi genellikle Amerika'daki yer altı labratuvarlarında gerçekleştirilir. Genellikle bir emici kağıt üzerine damlatılarak ağız yoluyla alınır. Çok tehlikeli olan bu uyuşturucunun kullanım eşiği 20-30 mikrogramdır. LSD ilk defa 16 Kasım 1938'de Albert Hoffman tarafından yanlışlıkla sentezlenmiştir ve hala dünyanın en kuvvetli halüsinasyon gösteren maddesidir. Halüsinasyon konusunda sihirli mantarlardan 100 kat daha etkilidir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Kullanıcıyı dünyadan tamamen ayıran bu uyuşturucu; göz bebeklerinin büyümesine, kalp atışlarının artmasına, mide bulantısına, kan basıncının artmasına, vücut ısısının artmasına, iştah kaybına sebebiyet verir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Müthiş bir duygusallık hissettirir. İyi bir ruh halinde olanlara çok mutluluk verir, kötü ruh halinde olanlara ise Dünya'daki cehennemi yaşatır. Müthiş bir halüsinasyon etkisi vardır. Yaratıcılığı artırır. İnsana hayal dünyasında imkansızları yaşatır. Kuşlarla uçan, uzay yolculuğu yapan, objelerle iletişime geçen ve hatta karşılıklı diyalog kuran insanlar çoktur. Daha çok renkli görmeyi sağlar. Bilinç altındaki göülü kişileri ve olayları gün yüzüne çıkarır.
Kalıcı Hasarları: Beyinde ve psikolojide kalıcı hasarlar verebilir. Özellikle melankolik kişiler LSD aldığı zaman çoğunlukla "bad trip" denilen aşırı melankolik sürece girerler ve bu da psikolojilerinde kalıcı hasara sebebiyet verebilir. Öte yandan LSD alıp ne yaptığını bilmeyerek uçacağını zannederek camdan atlayan, kör olana kadar güneşe bakan veya cinayet işleyen vaka sayısı da oldukça fazladır.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre uyuşturucu “sağlık nedenleriyle alınanların dışında, yaşayan organizmaya alındığında, organizmanın bir ya da birden çok işlevini değiştirebilen herhangi bir uyuşturucu maddedir".
Bağımlılık yapabilen tüm uyuşturucu maddeler için uyuşturucu tanımını kullanmak aslında yanlıştır. Bu tanımlama ile uyarıcı bazı uyuşturucu maddeler bu kapsam dışında gibi bir izlenim doğmaktadır. Halbuki uyarıcı uyuşturucu maddeler de uyuşturucu maddeler gibi bağımlılık yapıcı uyuşturucu maddelerdir. Bu nedenle bu kavram içinde tüm bağımlılık yapıcı uyuşturucu maddeleri değerlendirmek doğru olacaktır.
Bir tanımlama yapmak gerekirse; uyuşturucu maddeler, bedene girdiklerinde ruhsal, davranışsal ve bedensel değişikliklere neden olup, bağımlılık yapabilen kimyasal uyuşturucu maddelerdir. Bu uyuşturucu maddeler, doğal olabilir, sentetik olabilir, yasal olabilir ya da yasal olmayabilir.
Yukarıda yeralan uyuşturucu maddelerin bir kısmı doğal uyuşturucu maddelerdir. Örneğin morfin, kokain, esrar doğada bulunan uyuşturucu maddelerdir. Bu uyuşturucu maddeler bazı işlemlerden geçirilerek yeni başka uyuşturucu maddeler elde edilmektedir. Buna örnek olarak eroin verilebilir. Kimi uyuşturucu maddeler ise tamamen laboratuarlarda üretilir. Buna örnek olarak ise ecstasy vb verilebilir.
Bağımlılık yapıcı uyuşturucu maddelerin hepsi yasal olmayan uyuşturucu maddeler değildir. Bunların bir kısmı yasal olarak eczanelerde bulunabilen, hekim tarafından reçete edilen ilaçlardır. Bunlar halen tıpta ilaç olarak kullanılmaktadır. Hekim tavsiyesi ile, belli doz ve sürelerde kullanıldığı taktirde bağımlılık yapma olasılıkları düşüktür. Ancak bu ilaçlar kontrol dışı, uzun süreli ve yüksek dozlarda kullanıldığı taktirde bağımlılık oluşturur. Bu nedenle bu tür ilaçların kontrolüne ilişkin çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır.
Uyuşturucu Maddelerin Sinir Sistemi Üzerindeki Etkileri
Bedenimizdeki tüm hareketler, duyumlar sinirler aracılığıyla oluşur. Sinirlerimiz, sinir uçlarından haberleşir.
Bir sinirden gelen uyarı, diğerine nörotransmitter (N) adı verilen uyuşturucu maddelerle taşınır. Böylece bir sinirden gelen uyarı diğerine geçer.
Uyuşturucu veya uyarıcı uyuşturucu maddeler alındığında, bu uyuşturucu madde sinir uçlarında haberleşmeyi engeller. Bunun sonucu sinir aralığındaki nörotransmitter uyuşturucu maddeleri artar. Böylece uyuşturucu veya uyarıcı uyuşturucu madde etkisini gösterir.
Ancak uyuşturucu veya uyarıcı uyuşturucu madde kullanılmaya devam edince sinir uçlarının yapısı bozulur ve iletişim düzensiz hale gelir. Bunun sonucu birçok hastalık oluşmaya başlar.
| Uyuşturucu Madde | Nasıl Kullanılıyor | Olası Tehlikeler | İdrarda tespit etme zamanı |
| Alkol | Ağız yoluyla | Ciğer hastalıkları, Solunum yetmezlikleri, Kaygı, Depresyon, Koma, Psikolojik ve fiziksel bağımlılık, Ölüm | 3-10 saat |
| Uyaranlar (amfetamin, buz, Ritalin, ecstasy, speed) | Ağız yoluyla, enjeksiyon ile ve içe çekilerek | Yüksek kan basıncı, İştah kaybı, Felç, Ateş, Kalp yetmezliği, Psikoz, Ölüm | 2-4 gün |
| Yatıştırıcılar / yavaşlatıcı etki yaratanlar (barbituratlar..) | Ağız yoluyla | Solunum yetmezliği, Depresyon, Kaygı, Konvülsiyon, Uykusuzluk, Koma, Psikoz, Psikolojik ve fiziksel bağımlılık, Ölüm. | Kısa süreli kullanımda 2-4 gün, Uzun süre kullanım 2-4 hafta |
| Sakinleştiriciler (benzodiazepinler, Xanax, Valium) | Ağız yoluyla | Solunum yetmezliği, Depresyon, Kaygı, Konvülsiyon, Uykusuzluk, Koma, Psikolojik ve fiziksel bağımlılık, Ölüm. | Kullanımın sıklığına bağlı olarak 1-5 gün ve 2 hafta arası |
| Esrar, haşiş (cannabinoidler, otlar, kökler, saplar) | Sigara şeklinde içilerek veya bazı yemeklerin içinde | Kısa süreli hafızada ve akciğerlerde hasar, Psikoz,Psikolojik bağımlılık, doğum kusurları / bozukluklar. | Ender kullananlarda 10 gün, sürekli kullananlardan 30-60 gün |
| Kokain | İçe çekilerek, enjeksiyon ile ve sigara şeklinde içilerek | Geniz ve burun yollarında hasar, Kilo kaybı, Yüksek kan basıncı, Kalp krizleri, Felç, Konvülsiyon, Psikolojik ve fiziksel bağımlılık, Ölüm | 2-4 gün |
| Halüsinojenler (LSD, asit, beyaz ışık...) | Ağız yoluyla veya göz damlalarının içinde | Yüksek kan basıncı, İştah kaybı, Uykusuzluk, Kaygı, Flaşbek (yeniden yaşantılama), titreme, psikolojik bozukluklar. | 1-2 gün |
| Eroin, Morfin | Ağız yoluyla, enjeksiyon ile ve sigara şeklinde içilerek | İştah kaybı, Mide bulantısı, Kusma, Solunum yetmezliği, Konvülsiyon, Koma, Psikolojik ve fiziksel bağımlılık, Ölüm | 2-3 gün |
| Melek tozu, roket... | Ağız yoluyla, enjeksiyon ile ve içe çekilerek | Duyu ve koordinasyonda bozulma, Kaygı, Depresyon, Yüksek kan basıncı, Konvülsiyon, Şiddet eğilimli davranışlar, Kalp yetmezliği, Felç, Koma, Ölüm. | 3-8 gün |
| Sentetik Narkotikler (metadon, demerol, darvon) | Ağız yoluyla, enjeksiyon ile ve içe çekilerek | Mide bulantısı, Kusma, Solunum yetmezliği, İğnelerden enfeksiyon kapma, Konvülsiyon, Psikolojik ve fiziksel bağımlılık, Ölüm | 1-4 gün |
Uyuşturucu Maddeler:
- Esrar
- Uçucu maddeler
- Ecstasy (ekstazi-MDMA)
- Eroin, Kodein
- Kokain
- Taş (Crack)
- Amfetamin
- Captagon
- Ice
- Sihirli mantar
- LSD
- Meskalin (kaktüs)
- Rohypnol (roş)
- Boru otu
- Maraş otu
- Ketamin
- GHB
- Fensikidin (PCP)
- Ritalin
- Nitritler (poppers)
Ülkemizde ve dünyada her yıl binlerce kişinin yaşamını yitirmesine neden olan ve kurtuluşu olmayan bir bağımlılık yapan uyuşturucuların içerisinde hangi maddeler var? Kullanıldığı anda neler yaşanıyor? Kullanılan uyuşturucular kişiye nasıl hissetiriyor ve sonrasında ne tür kalıcı hasarlar bırakıyor?
1- Ekstazi (Extasy):
1- Ekstazi (Extasy)
Diğer İsimler: E, Ex, E n C, eccy, MDMA, XTC, yumurta, pingers, disko bisküvisi, pills, hap, şeker
Türü: Metilenoksimetamfetamin (MDMA) adlı kimyasal bir maddenin sokaklarda kullanılan uyarıcı uyuşturucu türüdür. Genellikle renkli küçük haplar şeklindelerdir ve ağızdan yutularak alınırlar.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Ekstazi, merkezi sinir sitemini etkileyerek bu sistemin oldukça hızlı çalışmasını sağlar ve sanrısal görüntüler görmeyle ortaya çıkar. Hap alındığı andan itibaren 20 dakika içerisinde etkisini gösterir. Aşırı mutlu ve enerjik hissettirmesi ile bilinir. Ortalama bir saat içinde de bu hisler zirve noktasına ulaşır. Etkisi geçtiği andan itibaren yaşanılan o mutluluk ve enerji halleri tam tersine dönüşür. Aşırı yorgunluk ve mutsuzluk ortaya çıkmaktadır. Bu evreye düşüş evresi denir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Bu uyuşturucu nabız ve tansiyonu hızlandırdığı için vücut ısısını yükseltmektedir. Bu hapı alan kişilerde iştah kaybı olur hatta genellikle kusma gerçekleşir. Kullanıcıların birçoğunca aşırı terleme ortaya çıktıktan sonra çene kitlenmesi, dişleri gıcırdatma ve göz bebeklerinde aşırı büyüme görülür.
Kalıcı Hasarları: Bu uyarıcı uyuşturucuyu kullananların beyninde sinir zehir etkisi yaramaktadır. Bu da ekstazi kullanan kişilerin depresyona olan eğilimleri arttırır, odaklanma yeteneği oldukça zayıflatır ve hafıza ciddi anlamda zarar görür. 2- Meth (Kristal):
Meth (Kristal)
Diğer İsimler: Buz (Ice), kristal met, d-meth, shabu (şabu), tina, cam.
Türü: Kristal metamfetamin hidroklorid’in kısa adı met (meth) ve buz olarak geçer. Uyarıcı ve sentetik bir madde olan met, kristal toz veya renksiz cam parçaları şeklindedir. Sigara yoluyla içme, burundan çekme veya şırınga yoluyla alınmaktadır.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Kullanıldığı anda kendini havalardaymış gibi hissetme hali 12 saat boyunca sürmekle beraber aşırı neşe ve uyarılma durumu söz konusudur. Bununla beraber libido artışı sağlar ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riskini arttırır. İştahı keser uzun süre uyanık kalmayı sağlar. Görsel hafızayı artırır.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Bu uyuşturucu tekrarlı kullanım sonucunda uyuşturucunun neşe hissini algılamaz ve zamanla bu durum psikolojik bir hal almaya başlar. Bu nedenle bu uyuşturucu hem psikolojik hem de fizyolojik bir etki yaratır.
Kalıcı Hasarları: Uzun vadede kullanımı ise tam anlamıyla facia olmaktadır. Ömrünüzü yüzde 80 azaltmış olmakla beraber çıban-damar zehirlenmesi, kan hastalıkları, akciğer hastalıları, cilt lekeleri, diş yapısındaki bozulmalar, beyin felci, beyinsel fonksiyonlarda azalma, sanrılar göreme, paranoya gibi bir çok kalıcı hasar bırakmaktadır. Sinir uçlarını emerek mutluluk hormonu salgılattığı için bir süre sonra sinir uçları körelir ve normalde keyif veren şeyler bir zaman sonra mutluluk hissettirmemeye başlar.
3- Esrar (Haşiş):
Esrar (Haşiş)
Diğer İsimler: Ot, marijuana, yaban otu, uyarıcı, esrarlı sigara, koza, kenevir, haşiş
Türü: Kenevir bitkisinin çiçeklerinden ve tohumlarından elde edilen uyuşturucu maddedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Ciğerler veya mide yoluyla kana karışan esrar, vücutta bir rahatlama hissi yaratmaktadır. Uyuşturucunun kullanımıyla birlikte aşırı derece iştah açtığı gözlenmektedir. Kan şekerini düşürdüğü için rahatlama ve mutluluk sağlatır.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Uyuştucu dikkat dağınıklığı, göz kanlanması ve ağız kuruması gibi özellikler ortaya çıkarmaktadır.
Kalıcı Hasarları: Nefes hastalıkları en sık görülen kalıcı hasarlarından birisi olmaktadır. Bunun yanında erkeklerde sperm sayısının ve cinsel isteğin azalmasına yol açar. Aşırı derece bağımlılık yaptığından dolayı psikolojik hastalıklar meydana gelmesi kaçınılmazdır. Sosyal ortamlardaki bozuklular da bu uyuşturucunun kullanımıyla doğru orantılı olmaktadr.
4- Kokain:
Kokain
Diğer İsimler: Coke, kar, Charlie, kaya, baz, şeker bloku, serbest baz
Türü: Koka bitkisinin yapraklarından elde edilen,görünüm itibariyle beyaz bir toz olan ve hem uyarıcı hem de uyuşturucu olan bir maddedir. Kullanımı ise yaygın olarak burundan çekme, iğne yolu, diş etlerine sürülerek veya yutularak olmaktadır.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Bu uyuşturucunun içinde yer alan dopamin adlı kimyasal madde direk sinirlere etki edip oldukça fazla bir kendinden geçme hali yaratır. Farklı bir şekilde uyanma hissi vermesinin dışında, kendine güven hissi verir ve konuşma isteği uyandırır. Kullanıldığı andan itibaren kalp atışlarında hızlanma, paranoya olma, sanrılar görme eğilimi gösterir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Kullandıktan sonra kişi, belirgin olarak şiddetli saldırganlık eğilimi göstermektedir.
Kalıcı Hasarları: Akabinde uyku bozukluklukları, cinsel iktidarsızlık, kasılmalar ve sanrılar görme, beyin felci ve böbrek yetmezliği de zamanla bu uyuşturucunun etkileri olmaktadır. En gözle görülür hasarı ise burundan çekildiği için burun iç zarına ve semptomunun çökmesine sebebiyet verir.
5- Speed (Uyarıcı):
Speed (Uyarıcı)
Diğer İsimler: Whiz, nokta, zip, go-ee, kar, gaz, saf, eve, gogo
Türü: Speed, amfetamin türünden olan sentetik bir uyarıcıdır. Renk olarak kirli beyaz görünümünde olan bu uyarıcı, bazen toz pembe bazen kahverengi de olabilmektedir. Toz, kabarcık veya kapsül şeklinde olabilmektedir. Kullanımı ise ağızdan yutarak, sigara gibi içine çekerek veya makattan alınabilmektedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Alındığı andan itibaren amfetaminlerin ortak özelliği olan enerji ve heycan duygusunu arttırmaktadır.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Uyarıcının alınmasının ardından oldukça uzun bir süre ayık kalma süreci yaşanmaktadır. Bunun sebebi olarak da beden ve beyin arasındaki bağı maksimum şekilde hızlandırmasıdır. Akabinde nefes ve tansiyon artışı, aşırı terleme ve sıcaklık hali, çene kitlenmesi, baş ağrıları ve bulanık görme de vazgeçilmez etkileri arasındadır.
Kalıcı Hasarları: Kalıcı hasarları met (meth) ile aynı özellikleri taşımaktadır. Hızlı yaşlandırma, aşırı kilo kaybı, saldırganlık, sanrılar görme, davranışsal ve duyusal bozukluk olarak sıralayabiliriz. Bu uyarıcıyı beyazlatmak için kimyasal detarjanlar kullanılmaktadır. Bunun için de cilt ve diş yapısı bozukluğu, saldırgan haller davranışsal anormallikler içindeki kimyasalların fizyolojik ve psikolojik etkilerinin göstergesidir.
6- GHB (Uyuşturucu):
GHB (Uyuşturucu)
Diğer İsimler: G, fantazi, sıvı E, ciddi fiziksel yaralama (GBH)
Türü: Gama-hidroksibütrat (temizlik maddesi) elde edilen uyuşturucu bir maddedir ve sıvı ekstazi olarak da ifade edilmektedir. Fakat kimyasal olarak herhangi bir benzerlikleri yoktur sadece uyuştucuya verilen tepkisel benzemelerden dolayı bu şekilde bilinmektedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Aşırı sevinç, arzu verici, etkileri olan GHB, rahatlatıcı etkisiyle de bilinir. Doz aşımı olduğunda baygınlık, kusma ve aşırı kasılmalar gözlemlenir. Sıvı olmasından dolayı alkolle karıştırılır. Fakat bu uyuşturucu alkolle karıştırdığı takdirde içenin yaşama şansı bir mucize sayılmaktadır. Uyuşturucunun en belirgin özelliği ise sese, ışığa aşırı duyarlılık ve tepkilerin durgunlaşması olmaktadır.
7- Eroin:
Eroin
Diğer İsimler: Mal, toz, peynir, kaşar, beyaz.
Türü: Halk arasındaAfyon olarak bilinen ilaç türünün bir maddesidir. Genellikle şırınga yolu ile alınmaktadır.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Bu madde kullanıldığı andan itibaren beyne iletilen emirler yavaşlar kişi kendini oldukça rahat hisseder. Fakat maddeyi alan kişide ağız kuruluğu, nefes alıp vermede yavaşlama, miğde bulantısı ve kusma, kan basıncı ve kalp atışı yavaşlaması ve kabızlık yapar.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Maddenin etkisinin geçmesiyle beraber ruhsal bozukluk, ani bir çöküntü, şırınga yolu ile alındığı için HIV ve hepatit enfeksiyonları, madde bağımlılığı artması, ve aşırı dozda ölümle sonuçlanma görülür.
Kalıcı Hasarları: Kalıcı hasarları başta kadın ve erkekte kısırlık olmakla birlikte, bellek bozukluğu yaratmaktadır. Genelde bu maddenin saf hali bulunamadığından dolayı içine karıştırılan kimyasallardan dolayı öldürücü bir madde olmaktadır. İlacın belirli bir süre kullanımından sonra damar enfeksiyonları, tetanos, apse, kalp, karaciğer, akciğer ve beyinde çok ciddi hasarlar bırakmaktadır.
8- Yatıştırıcı (Depresanlar):
Yatıştırıcı (Depresanlar)
Diğer İsimler: Benzos, yatıştırıcı, serries, mandies, sleepers (tulum)
Türü: Yatıştıcı olarak bilinen bu bu maddeler beynin ve bedenin işlevselliklerini yavaşlatmak ve rahatlatmak için kullanılmaktadır. Ne yazık ki bu türlerin bazıları reçeteli olarak satılıp uyuştucu satıcıları için moral değiştirici ilaç olarak ifade edilmektedir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Alındığında merkezi sinir sistemine etki edip stresi, kaygıyı ve paranoya hislerini azaltmaktadır. Kullanıldığı andaki etkileri ise baş dönmesi, düşük tansiyon, gibi etkileri görünmektedir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Kullanıcıların birçoğu sosyal hayatlarındaki etkileşimlerinin arttığını ifade etsele bile aslında bu yatıştırıcıyı çare ve kaçış olarak görmektedirler.
Kalıcı Hasarları: Yatıştıcılar genel olarak uyuşturucuların yan etkilerini hissetmemek için kullanılmaktadır. Doktor gözetiminde verilen yatıştıcıların da aşırı dozda alınmasıyla beraber koma veya ölümle karşılaşmak kaçınılmaz bir son olmaktadır.
9- LSD (Asit):
LSD (Asit)
Diğer İsimler: Lizerjik asit dietilamidi, LSD -25 veya asit.
Türü: LSD 16 Kasım 1938'de Albert Hoffman tarafından yanlışlıkla sentezlenmiştir. Çavdardan veya diğer tahıllardan sentezlenen bu likid uyuşturucunun elde edilişi doğal sentezlenişi ise kimyasaldır. Tahılların bu illegal haldeki sentezlenme işlemi genellikle Amerika'daki yer altı labratuvarlarında gerçekleştirilir. Genellikle bir emici kağıt üzerine damlatılarak ağız yoluyla alınır. Çok tehlikeli olan bu uyuşturucunun kullanım eşiği 20-30 mikrogramdır. LSD ilk defa 16 Kasım 1938'de Albert Hoffman tarafından yanlışlıkla sentezlenmiştir ve hala dünyanın en kuvvetli halüsinasyon gösteren maddesidir. Halüsinasyon konusunda sihirli mantarlardan 100 kat daha etkilidir.
Kullanıldığı Anda Etkileri: Kullanıcıyı dünyadan tamamen ayıran bu uyuşturucu; göz bebeklerinin büyümesine, kalp atışlarının artmasına, mide bulantısına, kan basıncının artmasına, vücut ısısının artmasına, iştah kaybına sebebiyet verir.
Kullandıktan Sonra Etkileri: Müthiş bir duygusallık hissettirir. İyi bir ruh halinde olanlara çok mutluluk verir, kötü ruh halinde olanlara ise Dünya'daki cehennemi yaşatır. Müthiş bir halüsinasyon etkisi vardır. Yaratıcılığı artırır. İnsana hayal dünyasında imkansızları yaşatır. Kuşlarla uçan, uzay yolculuğu yapan, objelerle iletişime geçen ve hatta karşılıklı diyalog kuran insanlar çoktur. Daha çok renkli görmeyi sağlar. Bilinç altındaki göülü kişileri ve olayları gün yüzüne çıkarır.
Kalıcı Hasarları: Beyinde ve psikolojide kalıcı hasarlar verebilir. Özellikle melankolik kişiler LSD aldığı zaman çoğunlukla "bad trip" denilen aşırı melankolik sürece girerler ve bu da psikolojilerinde kalıcı hasara sebebiyet verebilir. Öte yandan LSD alıp ne yaptığını bilmeyerek uçacağını zannederek camdan atlayan, kör olana kadar güneşe bakan veya cinayet işleyen vaka sayısı da oldukça fazladır.
Son düzenleme:
