Salarlar

Oğuzların Üç-ok koluna mensup bir Türk boyudur, On üçüncü yüzyılda İran’ın Fars bölgesinde Salurlular (Fars) Atabeyliğini kurdular. Horasan ve Kirman’dan gelen diğer Türk boylarıyla, nüfuzlarını arttırdılar.

Atabeyliğin 1286 yılında Moğollar tarafından ortadan kaldırılmasından sonra, Salurlar, Salur Türkmenleri adıyla anılmaya başladılar. Bölgede kalanlar, Merv ve Serahs civarında hayatlarını devam ettirdiler. Batıya göç edenlerse, Anadolu’da kurulan Mengücükler, Eretnalılar ve Türkiye Selçuklularının hizmetine girdiler.

Salurlulardan Kadı Burhaneddin, Eretnalıların zayıflamasından istifadeyle, Sivas ve Kayseri bölgesinde kendi adıyla anılan bir devlet kurdu (1381). Osmanlılar zamanında Salurlular, Sivas, Erzincan, Tokat, Amasya, Adana ve Trablusşam bölgesinde hayatiyetlerini devam ettirdilerse de, sonraları diğer Türkmen boyları arasına karıştılar. Bugün Anadolu’da, Salur adını taşıyan birçok yerleşim birimi bulunmaktadır.

Salarlar aynı zamanda Uygurlar`la komşu olarak yaşayanlar olmuştur. Huanhe Irmağı yakınlarında yaşarlar. Başlıca geçim kaynakları tarımdır.
Dünya Türkmenleri içinde belki de en bilinmeyen Türkmen grubu Çin Türkmenleri yani “Salar” Türkmenleridir. Çin`in egemenliği altındaki Doğu Türkistan`da yaşarlar.(Kansu Eyaletinde, Huanhe Irmağı yakınlarında ) Başlıca geçim kaynakları tarımdır. Buraya 14. yüzyılın sonlarında gelmişlerdir. Salar Türkçesi Uygurca`ya yakın bir lehçedir. Ancak yazı dili olamamıştır. Sarı Uygurlar gibi Salarların da kendi şivelerine dayanan bir yazı dilleri yoktur. Bundan Salar Türkleri Uygur lehçesini yazı dili olarak benimsemişlerdir. Sarı Uygurların bir kısmı gibi Salar Türklerinin de Çince kullandığı iddialarının bulunmasına rağmen Kansu bölgesinde 30.000 kişinin Salar Türkçesini kullanmaya devam ettiği söylenmektedir.

Konuştukları lehçelerde Çince, Tibetçe ve Moğolca gibi, çevredeki dillerin etkileri görülür. Salar Türkçesinin dahil olduğu şive grubu konusunda değişik görüşler bulunmaktadır. Salar ağzını, Samoyloviç Kıpçak-Türkmen (tağlı) grubuna sokmakta; Poppe, Menges, Pristak, Thomsen ve Baskakov Uygur Türkçesinin bir ağzı saymakta; Talat Tekin ise ayrı bir şive grubu olarak kabul etmektedir. Konuşulduğu bölgelerde bazı farklı kollara da ayrılan Salar ağzı, fonetik bakımından Kıpçak-Türkmen özelliklerini de göstermektedir.

Batı Türkistan`daki Türk Cumhuriyetlerinin tabi bir uzantısı olan Doğu Türkistan`da Uygurlar, Sarı Uygurlar dışında, Kazak, Özbek, Kırgız, Tatar Türkleri de yaşamaktadır.